Elżbieta Jodłowska

Wystąpienie będzie zawierać omówienie głównych wątków zawartych w publikacji: "Pan Samotności. Señor De La Soledad z Huaráz w Północnych Andach Peruwiańskich". Praca stanowi rekonstrukcję etnohistorycznych uwarunkowań kształtowania się ośrodka kultu Chrystusa Señor de la Soledad (Pan Samotności) w Huaráz, w północnych Andach Peruwiańskich. Obszar geograficzny badań - rejon Białych Kordylierów jest terenem trudnym dla europejskiego badacza, nie tylko z powodów adaptacyjnych w wysokogórskim środowisku, ale również z powodu naturalnej nieufności ludności miejscowej do obcych. Ponadto zbiorowa świadomość społeczności Ancash, jest bardzo nasycona pamięcią historyczną związaną z lokalnymi katastrofami naturalnymi, których destrukcyjna obecność kształtuje współczesną mentalność mieszkańców. Obszar ten, wielokrotnie w historii doświadczał potężnych powodzi i lawin, pochłaniających wsie i miasteczka oraz tysiące istnień ludzkich. Katastrofy te, były wywoływane trzęsieniami ziemi, w wyniku których pękały moreny wysokogórskich jezior i miliony ton wody wraz z kamieniami i lodem niszczyły wszystko w zasięgu kilkunastu, a czasem kilkudziesięciu kilometrów. Na wstępie pracy, analizuję wzorzec ideowy i ikonograficzny figury Chrystusa Ukrzyżowanego przyjęty w Europie po Soborze Trydenckim, który przez Hiszpanię trafił do Peru. Następnie charakteryzuję andyjskie podłoże kulturowe, religijne i historyczne, by ukazać czynniki współtworzące proces formowania się synkretycznego obrazu Pana Samotności. Kreśląc szerszą panoramę historyczną i kulturowo-religijną obszaru andyjskiego tworzę zarys kształtowania się i funkcjonowania ludowej religijności Peru. Pisząc o „wielkiej opowieści”, śledzę 450-letni rozwój relacji między tym Chrystusem a społecznością rdzenną, która uznała go za swojego Boga. Ukazuję różne przejawy jego funkcji centrum świata, koncentrującej wokół siebie schrystianizowaną kosmowizję o głębokich korzeniach andyjskich. Istotnym ustaleniem pracy jest odkrycie sposobów modelowania religijności Indian przez andyjskie strukturymitologiczne oraz tradycyjny system pokrewieństw. Wpływ ten, będący elementem tzw. wtórnej inkulturacji, przejawia się w ważnym wątku pięciu braci-Chrystusów, obecnym w folklorze religijnym Peru. Praca proponuje ponadto nową perspektywę badań nad kultem Świętych w andyjskiej religijności ludowej, ukierunkowaną na ich rolę w tworzeniu i aktualizowaniu społecznych ram pamięci, poprzez włączanie ich w symboliczne relacje z członkami miejscowych społeczności.

Elżbieta Jodłowska, antropolożka, badaczka kultury Indian Quechua (andyjskich), artysta grafik, podróżniczka, andynistka, alpinistka i taterniczka. Absolwentka Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ (doktorat 2022), Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych UJ (Ameryka Łacińska, magisterium 2014), oraz Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (Grafika, magisterium 1990). Od 2008 r. koncentruje zainteresowania badawcze w Peru, łącząc podróże, działalność alpinistyczną w Andach oraz prace etnograficzne w północnej części tego kraju, w rejonie Cordillera Blanca. Interesuje się kulturą Indian Quechua, zwłaszcza mitologią, religijnością ludową i synkretyzmem. Ostatnio prowadziła zaawansowany projekt badawczy nad antropologicznymi zagadnieniami ośrodka kultu religijnego w Huaráz, w departamencie Ancash, w rejonie najwyższych na świecie, lodowcowych gór strefy tropikalnej. Zajmuje się także zagadnieniami antropologii sztuki. Jest współautorką (z Mirosławem Mąką) książki Pishtaco. Fenomen symbolizacji traumy kulturowej w społecznościach andyjskich (Kraków 2016, Nomos) oraz artykułów naukowych w „Pracach Etnograficznych UJ” (w 2015 i 2016), w „Estudios Latinoamericanos” (2016) i „Indigenie” (2014/15, 2016), ZWAM (2023). Praca doktorska pt: Ośrodek kultu Chrystusa Señor de la Soledad w Huaráz, w północnych Andach Peruwiańskich. Antropologia synkretyzmu i tożsamości kulturowej, otrzymała nagrodę im. Zofii Sokolewicz w edycji za rok 2022. Jest członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Studiów Latynoamerykanistycznych, działa w Instytucie Kultury Latynoamerykańskiej w Krakowie. Jest członkinią Zarządu Głównego w Polskim Towarzystwie Ludoznawczym oraz wiceprezeską Oddziału Krakowskiego PTL.

Wydarzenie można zaliczyć w ramach programu OSA:

• Opiekun: Dr Katarzyna Górska
• Liczba godzin OSA: 2 godziny
• Forma zaliczenia: przygotowanie krótkiej notatki (500-600 znaków), przedstawiającej główne zagadnienia omawiane podczas spotkania i przesłanie jej do 22.05.2024 na adres k.gorska@uj.edu.pl. Notatki przesłane po wyznaczonym terminie nie będą przyjmowane.