"Konferencja naukowa „Przyroda i kultura Peru” odbyła się w Krakowie w dniu 14 grudnia 2013 r. w Auli Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Została ona objęta patronatem honorowym Rektora UJ Prof. dr hab. med. Wojciecha Nowaka oraz Pani Ambasador Peru Marthy Chavarri Dupuy a zorganizowano ją z okazji 90-lecia nawiązania stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską a Peru.
Poza naszą Fundacją organizatorami konferencji byli: Zakład Ameryki Łacińskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego; Muzeum Zoologiczne Uniwersytetu Jagiellońskiego, Ambasada Peru, Medycyna Praktyczna, Instytut Uncaria.
Peru jest krajem wyjątkowym ze względu na niezwykle bogaty świat przyrody, a także wspaniałe zabytki archeologiczne oraz żywą i współczesną kulturę jego mieszkańców. Organizatorzy konferencji „Przyroda i kultura Peru” pragnęli by to bogactwo znalazło swoje odzwierciedlenie w różnorodności tematów referatów oraz pokazało zarazem, że Peru to niezwykle atrakcyjne miejsce dla badaczy z wielu dyscyplin.
Peru jest krajem, który może poszczycić się trwającym już ponad 200 lat zainteresowaniem wybitnych Polaków. W żadnym innym kraju Ameryki Łacińskiej Polacy nie dokonali tylu ważnych odkryć naukowych i nie pozostawili po sobie tak znaczących budowli i konstrukcji. Polacy mają tutaj swoje pomniki, a ich imiona noszą place i ulice.
Pierwsi Polacy przybywali do Peru w czasach, gdy nie było niepodległej Polski. Przypadająca w roku 2013 rocznica nawiązania stosunków dyplomatycznych była dobrą okazją dla przypomnienia tych dawnych kontaktów, a także pokazania jak bardzo polscy naukowcy są dzisiaj obecni w Peru.
W XIX w. polscy przyrodnicy prowadzili pionierskie badania przyrodnicze, których rezultaty są cenione do dzisiaj. Konstanty Jelski (poświęcony był mu referat na konferencji) odkrył w Peru dziesiątki nowych dla nauki gatunków zwierząt. Inny badacz – Jan Sztolcman był nie tylko jednym z najbardziej znanych polskich podróżników i przyrodników końca XIX i początku XX wieku, ale także niezwykle dokładnym i wnikliwym obserwatorem społeczeństwa, zwyczajów, stosunków politycznych, a nade wszystko przyrody Peru końca XIX wieku. Jego monumentalne dzieło „Peru – wspomnienia z podróży” wydanie w 1912 r i liczące ponad 500 stron jest przygotowywane do wydania po hiszpańsku.
W XIX w. w Peru działali też wybitni polscy inżynierowie. Najsłynniejszy z nich to Ernest Malinowski budowniczy kolei transandyjskiej, która przekracza Andy na wysokości ponad 4800 m. Ten rekord świata z 1878 r. był nie pobity do 2005 r. Kolej ta, czynna do dzisiaj, jest uważana za jeden z cudów techniki. Innym Polakiem był Edward Habich, który wraz innymi polskimi inżynierami stworzył w Limie Wyższą Szkołę Inżynieryjno-Górniczą (1876), która istnieje do dziś i jest najważniejszą uczelnią politechniczną w tym kraju.
W pierwszej połowie XX w. działał w Peru architekt Ryszard Jaxa-Małachowski. Szczególnie jest znany jako autor przebudowy centrum Limy (1938). Niemal wszystkie budynki wokół głównego placu stolicy Peru są jego autorstwa (m.in. Pałac Prezydencki i Pałac Arcybiskupi).
Również i dzisiaj Polacy aktywnie działają w Peru. Na konferencji szczególnie licznie wystąpili ci związani z Krakowem.
Prace przyrodników kontynuuje Tomasz Pyrcz (referat otwierający konferencję), kierownik Muzeum Zoologicznego UJ, który jest m.in. odkrywcą kilkuset gatunków motyli.
Duże znaczenie mają też badania związane z Kanionem Colca. Ten najgłębszy kanion świata odkryli krakowscy kajakarze w 1981 r. Od szeregu lat prowadzone są tam szeroko zakrojone badania geologiczno-geograficzne, których podsumowanie przedstawił Andrzej Paulo z AGH.
Od roku 1972 działają w Peru polscy archeolodzy. Pierwszym polskim archeologiem w Peru był Andrzej Krzanowski, dziś kierownik Zakładu Ameryki Łacińskiej w Instytucie Amerykanistyki UJ, który ma za sobą kilkanaście sezonów badań archeologicznych w tym kraju i prowadzi je tam nadal. W jego badaniach bierze udział wielu archeologów z Krakowa i innych miast Polski. Na konferencji przedstawił odkrytą przez Polaków kulturę Cayash, która rozwijała się w wysokich Andach.
Ostatnio własne badania archeologiczne prowadzi Piotr Kalicki z Instytutu Archeologii UJ, który na konferencji przedstawił jak wyglądało prekolumbijskie osadnictwo w oazach mgłowych na pustyni nadbrzeżnej w Peru.
Młode pokolenie badaczy reprezentowały też Katarzyna Górska i Elzbieta Jodłowska, które przedstawiły mało znane aspekty współczesnego folkloru peruwiańskiego.
Na konferencji przedstawione zostały także tematy związane z medycyną andyjską i peruwiańskimi roślinami leczniczymi. Peru jest wielką apteką pełną roślin o wybitnych walorach medycznych, które w większości ciągle jeszcze znane są głównie szamanom indiańskim. Wybitny wkład we wprowadzeniu do światowego lecznictwa roślin andyjskich ma Edmund Szeliga. Był założycielem znanego w świecie instytutu ziołolecznictwa w Limie i niestrudzonym propagatorem słynnej dzisiaj vilcacory i innych leków roślinnych. Referat o tym wybitnym Polaku przedstawił Zdzisław Ryn sam będący znawcą medycyny indiańskiej.
Były ponadto referaty (w tym gości zagranicznych) o użyciu roślin w tradycyjnych społecznościach indiańskich, a także o medycznych właściwościach niektórych z nich."
