W semestrze letnim roku akademickiego 2021/22 mieliśmy przyjemność gościć w Instytucie Amerykanistyki i Studiów Polonijnych, jako wykładowcę , Ambasadora Daniela Frieda. Ambasador Fried jest obecnie pracownikiem think tanku The Atlantic Council. Wcześniej przez ponad 40 lat był członkiem amerykańskiej służby dyplomatycznej oraz analitykiem pracującym dla kilku prezydenckich administracji. W latach 70. i 80. Daniel Fried pracował jako dyplomata niższego szczebla w amerykańskich ambasadach w ówczesnym Leningradzie, Belgradzie, a także w Warszawie. W tej ostatniej placówce, w latach 1997-2000, sprawował stanowisko ambasadora Stanów Zjednoczonych w Polsce. Fried był również asystentem i dyrektorem w Radzie Bezpieczeństwa Narodowego USA, a w latach 2000-2005 pełnił funkcję zastępcy Sekretarza Stanu USA ds. Europy. Choć nadal aktywny zawodowo, jak sam stwierdził, ma nieco więcej czasu na liczne działania. Skorzystał z tego nasz Instytut, zapraszając go jesienią ubiegłego roku do prowadzenia kursu Transatlantic Diplomacy after 1989.
Już w zamyśle, kurs fakultatywny był przeznaczony dla studentów trzech kierunków w dwóch instytutach. Seminarium było bowiem otwarte dla studentów studiów uzupełniających magisterskich amerykanistyki oraz studentów programów anglojęzycznych – TransAtlantic Studies oraz studiów prowadzonych przez Instytut Europeistyki. Zajęcia odbywały się przez cały semestr w formie zdalnej, a w drugiej połowie maja, gdy gościliśmy Ambasadora w Krakowie, spotkania odbywały się codziennie.
W sposób zupełnie niezamierzony, tłem dla kursu okazała się rosyjska agresja w Ukrainie, Rosja zaatakowała bowiem swojego sąsiada niedługo przed rozpoczęciem zajęć. Studenci mieli zatem unikalną okazję na poznanie działań toczonych na terytorium Ukrainy, a także wysiłków dyplomatycznych i gospodarczych państw zachodnich z perspektywy amerykańskiego dyplomaty i doradcy najwyższego szczebla, znającego osobiście najważniejszych aktorów i decydentów biorących udział w przygotowywaniu odpowiedzi na wydarzenia w Ukrainie. W trakcie kursu Ambasador Fried opowiadał bowiem nie tylko o założeniach i kierunkach dyplomacji amerykańskiej wobec Europy i Rosji po upadku ZSRR. Z tygodnia na tydzień, wobec zmieniającej się sytuacji na polu bitwy i dynamiki relacji dyplomatycznych, wskazywał także na czynniki, jakie jego zdaniem należy brać pod uwagę, rysując możliwe scenariusze przyszłych wydarzeń.
Praktycznym aspektem prowadzonego kursu było także jedno z zadań na zaliczenie przedmiotu, polegające na przygotowaniu 2-3 stronicowej rekomendacji dla amerykańskiej administracji co do przyszłych kroków wobec rosyjskiej agresji. Dzięki temu studenci mogli zrozumieć specyficzność przygotowywania takich dokumentów, a po ich sporządzeniu otrzymali szczegółowy feedback od osoby, która w swojej karierze dyplomatycznej przygotowała takich dokumentów setki, jeśli nie tysiące. Wydaje się zatem, że uczestniczący w zajęciach studenci otrzymali to, co najcenniejsze – wiedzę, której zapewne w dużym stopniu nie otrzymaliby ze specjalistycznej literatury. Co więcej, wiedza ta została przekazana w bardzo przystępny sposób, a Ambasador Fried był skłonny poświęcać dodatkowy czas, by wyjaśnić studentom wszystkie niuanse omawianych przez siebie zagadnień.
Korzystając z pobytu Ambasadora Frieda w Krakowie, udało się także zorganizować otwarte dla społeczności całego Uniwersytetu, a przede wszystkim Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych, spotkanie pt. Russia’s Aggression Against Ukraine and the Lessons for the Transatlantic Community. Spotkanie było prowadzone przez redaktora Kamila Tureckiego z Onet.pl, absolwenta i współpracownika Instytutu – i dostępne jest na kanale Youtube.
Realizacja zajęć w Instytucie oraz pobyt Ambasadora Daniela Frieda w Krakowie nie byłyby możliwe bez wsparcia finansowego otrzymanego z programu POB Society of the Future w ramach Inicjatywy Doskonałości Uniwersytetu Jagiellońskiego.