W dotychczasowych konkursach pracownicy Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych osiągnęli szereg sukcesów, aplikując o granty w ramach POB-ów, głównie w ramach programu POB Heritage. W pierwszej edycji konkursu na Minigranty dofinansowanie otrzymała dr hab. Małgorzata Zachara-Szymańska, prof. UJ na projekt „Holokaust w praktykach i narracjach przywództwa”, o czym informowaliśmy w poprzedniej edycji biuletynu.  Dr hab. Małgorzata Zachara-Szymańska jest także kierownikiem nagrodzonego w konkursie POB FutureSoc minigrantu badawczego „Przywództwo dla ochrony globalnych dóbr publicznych”.

Pracownicy Instytutu byli aktywni także w kolejnych edycjach konkurów. W II edycji POB Heritage dr hab. Jolanta Szymkowska-Bartyzel, prof. UJ, otrzymała minigrant dydaktyczno-edukacyjny na projekt „Mobilność: kursy i wymiana” na projekt „Mapping the American Century" realizowany przy współpracy z Radboud Universiteit Nijmegen (Holandia) oraz Universität Duisburg-Essen (Niemcy). Projekt ten jest kompleksowym przedsięwzięciem dydaktyczno-badawczym, prowadzonym  w formie tzw. międzynarodowej klasy wirtualnej, w której udział biorą studenci z czterech uniwersytetów: Radbound, Duisbburg-Essen, University of Albany oraz Uniwersytet Jagielloński. Studenci studiów amerykanistycznych i transatlantyckich w międzynarodowym zespołach pracują nad sześcioma projektami badawczymi: Marshall Plan, Black Transatlantic, Transatlantic, City, Flower Power, America in Movies, Theming America. W ramach wyznaczonych tematów międzynarodowe grupy badawcze składajace się z 8 studentów przeprowadzają badania wyłącznie w oparciu o pierwotne teksty źródłowe, a wyniki badań opracowują w kilku formach: eseju (każdy student indywidualnie), kilkunastominutowej prezentacji całego projektu (zespół) oraz wirtualnej ekspozycji w wirtualnym muzeum Mapping the American Century (zespół). Kulminacyjnym punktem projektu jest RUDESA (Radboud University Duisburg Essen Spring Academy) organizowana przez uniwersytet w Nijmegen. W czasie tego wydarzenia  studenci mogą przedyskutować i szerzej zaprezentować wyniki swoich badań. Projekt „Mapping the American Century”  prowadzony jest  w ramach regularnych kursów realizowanych na  uniwersytetach uczestniczących w projekcie.

Drugim grantem przyznanym dr hab. Jolancie Szymkowskiej-Bartyzel, prof. UJ jest minigrant na realizację projektu „Gratitude and Ingratitude in Polish-American Relations”, w ramach POB Heritage (III edycja). Celem projektu jest identyfikacja, analiza oraz kategoryzacja różnych form wyrazów wdzięczności w relacjach polsko- amerykańskich. Wyrazy wdzięczności mają długą tradycję w budowaniu relacji między Polską a Stanami Zjednoczonymi, a także między Amerykanami a Polakami. Od XVIII wieku Amerykanie wyrażają wdzięczność za udział w wojnie o niepodległość Tadeusza Kościuszko czy Kazimierza Puławskiego. Polacy natomiast dawali wyrazy wdzięczności na różnych etapach swojej historii i za różne formy wsparcia ze strony Stanów Zjednoczonych: za trzynasty punkt w orędziu Prezydenta Wilsona, za pomoc humanitarną Herberta Hoovera, za armię Hellera czy powojenne paczki UNNRA.W czasach PRL wdzięczność Ameryce była emocją zakazaną i oficjalnie niewypowiadaną, lecz odczuwaną wspólnotowo. Wdzięczność Polaków za wsparcie w walce o suwerenność miała twarz Gary’ego Coopera ze słynnego plakatu Tomasza Sarneckiego, a prezydenci USA odwiedzający Polskę w swoich przemówieniach wyrażają swoją wdzięczność za przychylność i wsparcie. Na każdym etapie naszej historii pojawiały się również głosy (polityków, publicystów, zwykłych obywateli), które mogły być zrozumiane przez drugą stronę tych relacji jako wyrazy niewdzięczności.

Badania prowadzone w ramach projektu mają dać odpowiedź na następujące pytania: Jaką funkcję pełniła i pełni wdzięczność w stosunkach polsko-amerykańskich? Kiedy, gdzie i jak została wyrażona, kto był zaangażowany? Jakie były formy wyrażania wdzięczności i jak zmieniały się na przestrzeni lat? Badanie ma również pokazać nową perspektywę na stosunki polsko-amerykańskie, ponieważ zakłada ono wyjście daleko poza zainscenizowane ceremonie dyplomatyczne i uwzględnienie roli, jaką w wyrażaniu wdzięczności odegrali zwykli obywatele: działacze społeczni, nauczyciele, artyści, młodzież, dzieci – indywidualnie i w ramach oddolnych inicjatyw społecznych.

W ramach POB Heritage (III edycja) minigrant na realizację projektu badawczego otrzymał także projekt „Historia - tożsamość - edukacja. Analiza dyskursu kulturowego i medialnego wokół społeczności rdzennie amerykańskiej w stanie Minnesota". Kierownikiem projektu jest dr Rafał Kuś, wykonawcami zaś dr hab. Agnieszka Gondor-Wiercioch i dr Maciej Smółka. Projekt ma za zadanie zbadanie wybranych elementów współczesnego dyskursu kulturowego i medialnego dotyczącego rdzennych Amerykanów (przede wszystkim z grupy etnicznej Ojibwe) w stanie Minnesota. Przyjęte zadania badawcze mają na celu szczegółowy opis motywów, wizerunków i mitów dotyczących rdzennych Amerykanów, obecnych w ofercie nadawczej działających na terenie stanu stacji radiowych i telewizyjnych, jak również w twórczości i działalności popularyzatorskiej wybranych autorów amerykańskich.

Planowanym efektem projektu jest opublikowanie interdyscyplinarnego artykułu naukowego w jednym z wysokopunktowanych zagranicznych czasopism naukowych (np. „Studies in American Indian Literatures"), a także zaprezentowanie wyników badań podczas międzynarodowej konferencji naukowej.

Kolejnym sukcesem w ramach POB Heritage (III edycja)-  jest minigrant zespołowy na realizację projektu badawczego „Polityka mocarstwa i proces kształtowania państwowości i tożsamości narodowej. Studium przypadków Kuby i Dominikany”. Kierownikiem projektu jest dr Marcin Fatalski, wykonawcą zaś student IAiSP, pan Nikodem Niemiec. Stany Zjednoczone podejmowały w XX i XXI wieku wielokrotnie działania mające na celu stworzenie struktur państwowych i budowanie państw klinetalnych. Projekt będzie studium przypadku życia politycznego i kultury Kuby i Dominikany w pierwszych trzech dekadach XX wieku. Umożliwia to badanie oddziaływania i wzajemnej zależności między efektami polityki mocarstwa, dziedzictwem kolonialnym, oraz dążeniami narodowymi uzewnętrznionymi zarówno w kulturze politycznej jak i kulturze materialnej. Budowanie państwa w analizowanym okresie miało istotne, w wielu wymiarach bardziej trwale konsekwencje od polityki realizowanej pod wpływem dominującej od lat 60. XX w. po współczesność, teorii modernizacji. Rezultatem badań będzie interdyscyplinarne studium opublikowane w renomowanym periodyku naukowym.

W ramach konkursu Young Lab POB Anthropocene, udało się uzyskać grant na realizację projektu badawczego pt. „The new norm(ality) – (changes in) immigrants' adaptation strategies during the COVID-19 pandemic”. Kierowniczką projektu jest dr Joanna Kulpińska, a wykonawczyniami dr Katarzyna Górska i dr Anna Wyrwisz. Celem tego projektu jest identyfikacja strategii adaptacyjnych migrantów podczas pandemii COVID-19, ze szczególnym uwzględnieniem zmian spowodowanych wprowadzonymi restrykcjami. Autorki będą analizować sposoby, w jakich migranci przystosowują się do nowych warunków i zlokalizują bariery powstałe wraz z wprowadzeniem wspomnianych ograniczeń. Koncepcją wyjściową do analizy jest model integracji zaproponowany przez Agera i Stranga, przedstawiający dziesięć poziomów, na których adaptacja imigrantów może zachodzić. Te sfery struktury społecznej są jednocześnie obszarami szczególnie dotkniętymi regulacjami wprowadzonymi w wyniku pandemii COVID-19.

Analizie zostaną poddani zarówno imigranci, którzy osiedlili się w miejscu docelowym przed wybuchem pandemii, jak i ci, którzy przybyli do nowego kraju w trakcie jej trwania. Badaniami zostaną objęte także osoby zaangażowane w działania skierowane do migrantów, np. pracownicy organizacji pozarządowych, w celu uzyskania szerszego wglądu w problemy badanej grupy. Badania będą prowadzone w perspektywie porównawczej w Polsce, Wielkiej Brytanii i Niemczech. Wykorzystana zostanie technika triangulacji metodologicznej, łączącej podejście ilościowe i jakościowe. Planowane działania zakładają między innymi nawiązanie współpracy międzynarodowej z polskimi i zagranicznymi instytucjami naukowymi oraz organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz imigrantów.

Dr Joanna Kulpińska jest także kierowniczką nagrodzonego w II edycji POB Heritage, minigrantu badawczego „Migracje z polskiego miasta do Stanów Zjednoczonych na przełomie XIX i XX wieku”. Wykonawcami są zaś studenci IAiSP: Pani Julia Dural, Pani Aleksandra Tutko oraz Pan Przemysław Mitka.

W nagrodzonym projekcie głównym problemem badawczym jest wskazanie specyfiki migracji ze społeczności miejskiej z przełomu XIX i XX w., na przykładzie zamorskiej mobilności z Rzeszowa. W ramach prowadzonej analizy Autorzy projektu będą poszukiwać odpowiedzi m. in. na pytanie o to, czym charakteryzowały się migracje mieszkańców polskich miast u progu XX stulecia, porównując zgromadzone informacje ze istniejącymi studiami wychodźstwa ze społeczności wiejskiej.

Podstawowym źródłem analizy są dane pochodzące z Archiwum Ellis Island. Ten jakże bogaty zbiór informacji na temat imigrantów przybywających do Stanów Zjednoczonych na przełomie XIX i XX w., dostarcza wielu nieznanych danych na temat wychodźstwa z tego okresu, pozwalając m. in. na odtworzenie działania mechanizmu migracji, systemu osadnictwa migrantów czy migracyjnych historii rodzinnych. Podkreślić należy znaczenie lokalnych i regionalnych studiów migracyjnych. Stanowią one doskonały obszar poznawczy umożliwiający dostrzec niczym w soczewce działanie globalnych procesów, jakimi są międzynarodowe migracje.

W ramach POB FutureSoc, minigrat badawczy na realizację projektu “Generation Z and its possible futures: ‘Digital Natives’, their families, surveillance capitalism and distance learning” otrzymał dr hab. Garry Robson, prof. UJ.

W IV edycji POB Heritage granty otrzymały dwa projekty naszych pracowniczek. Dr Marta Kania jest kierowniczką projektu zatytułowanego „Projekt Qhapaq Ñan - reaktywacja. Progresywny cykl polityki peruwiańskiej wobec dziedzictwa kulturowego regionu andyjskiego”. Qhapaq Ñan - Główny Szlak Andyjski, „największe stanowisko archeologiczne na świecie”, to rozległa na ponad 70 000 km sieć przedhiszpańskiej infrastruktury drogowej, której początki są datowane na okres przełomu er, a okres realizowanej z niezwykłym rozmachem rozbudowy na czasy państwa Inków Tahuantinsuyu z XV i początków XVI wieku. W 2001 roku władze Republiki Peru postanowiły zainicjować interdyscyplinarny program badań – Proyecto Qhapaq Nan, włączając oficjalnie jego działania w obszar państwowej polityki kulturowej. Jednocześnie rozpoczęto starania o uzyskanie nominacji UNESCO i wpis wybranych odcinków Szlaku na listę światowego dziedzictwa kultury (wpis uzyskano w 2014 roku).

Krytyczna analiza działalności Projektu Qhapaq Nan (przede wszystkim w latach po uzyskaniu nominacji UNESCO, 2014 - 2021) oraz obserwacje aktywności jego oddziałów terenowych, tzw. Projektów Integralnych, posłużą jako baza dla analizy procesu implementacji praw kulturowych ludności tubylczej na terenie Peru w kontekście tzw. „progresywnego cyklu” polityk publicznych, który w opinii współczesnych obserwatorów przeżywa „drugą falę”. Analizę działalności Projektu Qhapaq Nan w Peru Autorka projektu sytuuje w szerszym kontekście rozwijającego się od kilku dekad procesu odrodzenia etnicznego społeczności tubylczych Ameryki Łacińskiej, które przebiega pod dyktando haseł demokratyzacji i dekolonizacji relacji między państwem, instytucjami publicznymi i społecznościami rdzennymi, i wiąże się ze zjawiskiem upolityczniania elementów dziedzictwa kulturowego ludów tubylczych. Jest to próba odpowiedzi na pytanie, kto i dla kogo winien zarządzać dziedzictwem kulturowym (przede wszystkim przed-hiszpańskim oraz tzw. kulturą ludową) oraz jak procesy patrymonializacji dziedzictwa i hegemonicznych stosunków up-down z jednej strony, a koncepcje partycypacji, prawo do konsultacji i pryncypia międzykulturowości z drugiej wpływają na relacje między przedstawicielami ludności tubylczej a państwem w zakresie ochrony, zabezpieczenia, prezentacji i społecznego wykorzystania elementów dziedzictwa kulturowego - w tym wypadku dziedzictwa reprezentowanego przez Qhapaq Nan.

Z kolei projekt dr Magdaleny Modrzejewskiej zatytułowany jest „Potencjał Laborystycznej Teorii Wartości”, a jego celem jest przeanalizowanie potencjału laborystycznej teorii wartości (LTW) dla (re)definicji zasad funkcjonowania współczesnego kapitalizmu w oparciu o trzy elementy. Pierwszy z nich będzie się opierał na analizie teoretycznej LTW ze szczególnym uwzględnieniem przed-marksistowskich teoretyków (św. Tomasz, sir William Petty, John Locke, Adam Smith, David Ricardo). Pozwoli to na zrozumienie, dlaczego do dziedzictwa LTW mogą się odwoływać nie tylko marksiści i socjaliści, ale także anarchiści, anarcho-kapitaliści i reformatorzy społeczni.

Drugim elementem projektu będzie próba (re)definicji pojęć takich jak sprawiedliwa cena (just price), wartość (value) czy cele wymiany handlowej. Powrót do redefinicji pojęć jest o tyle istotny, że wszystkie pierwotne koncepcje, osadzone w nurcie etyki judeochrześcijańskiej, zakładały istnienie pewnych ograniczeń moralnych dla maksymalizacji zysków, których etyka wolnorynkowa nie posiada. W sytuacji wyczerpujących się zasobów i kryzysu klimatycznego ograniczenia modelu opartego na masowej produkcji i konsumpcji nakazują poszukiwać alternatywnych zadań dla funkcjonowania mechanizmów wolnorynkowych. W ramach trzeciego komponentu przeanalizowane zostaną wady i zalety implementacji LTW w praktyce. Zawracano się ku niej szczególnie w sytuacji kryzysów ekonomicznych o charakterze lokalnym czy globalnym, wracając do form wymiany barterowej. LTW cieszyła się zainteresowaniem również w sytuacji dewaluacji pieniądza. Postulowano wówczas różne formy bonu czasu pracy (labor notes) jako alternatywę dla walut kontrolowanych przez banki czy państwa, nad którymi jednostki nie miały kontroli. W XXI wieku bony te wyewoluowały w banki czasu pracy oraz alternatywne formy waluty (kryptowaluty).

W IV edycji POB Heritage minigrant otrzymała także Pani mgr Jagoda Mytych, doktorantka na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ oraz studentka na kierunku Amerykanistyka UJ. Wyróżniony grant „Klimat do rozmów? Amerykańscy badacze klimatu i społeczeństwo: dialog czy negacja” poświęcony jest refleksji nad obecnością naukowców zajmujących się badaniem klimatu w przestrzeni publicznej, ich strategiami komunikowania wiedzy oraz konfrontowania swoich odkryć ze stwierdzeniami sceptyków bądź atakami denialistów klimatycznych. Projekt stawia tych naukowców w centrum dyskursu na temat zmian klimatu; co za tym idzie, interesują oni autorkę nie tylko jako autorzy odkryć naukowych oraz, niepokojących opinię publiczną, scenariuszy klimatycznych, ale także jako nadawcy w procesie komunikacji oraz społeczni aktorzy walki z globalnym ociepleniem; lepiej lub gorzej przygotowani na emocjonalny ciężar konfrontacji. Publiczne prezentowanie stanowiska naukowego w kwestii zmian klimatu wiąże się – zwłaszcza w społeczeństwie tak spolaryzowanym jak amerykańskie – z negacjonizmem czy wręcz atakami ad personam (Oreskes, Conway 2010). Autorka chce uzyskać odpowiedzi na pytania o emocjonalne koszty takich konfrontacji. Ponadto, interesują ją największe wyzwania i bariery, na jakie naukowcy napotykają upowszechniając wiedzę o zmianach klimatu. Posłuży to sporządzeniu rekomendacji strategii komunikacyjnych. Strategie te są niezbędne, ponieważ badacze klimatu mierzą się z silnym i wspieranym instytucjonalnie (Xifra, 2016) denializmem klimatycznym. Czyni on ich zakładnikami dwóch sprzecznych tendencji – zwiększającego się konsensusu naukowego w środowisku akademickim co do interpretacji danych (Myers i in., 2021) oraz niewystarczającego społecznego zaufania odkryciom naukowym. Prowadzi to do rozłamu między wiedzą a podejmowanymi działaniami (action-knowledge gap): wiemy, co powinniśmy robić, ale tego nie robimy. Autorka stara się odpowiedzieć na pytania: Jak stworzyć tytułowy klimat do rozmów, aby to zmienić? Badania w formie pogłębionych wywiadów realizowane będą podczas pobytu na Harvard University. Opiekunką merytoryczną projektu została prof. Naomi Oreskes, autorka głośnych badań i publikacji na temat naukowego konsensusu w kwestii zmian klimatu.