"Global Political Leadership In Search of Synergy" – prof. Małgorzata Zachara-Szymańska
Co o kondycji globalnego politycznego przywództwa mówi Pani książka?
Książka podejmuje temat przywództwa w świecie, w którym globalizacja przestała być obowiązującym programem politycznym. W debacie publicznej państw zachodnich nie wspomina się już o obietnicach globalnego rynku czy szansach stwarzanych przez instytucje międzynarodowe. Częściej słyszymy o zagrożeniach ze strony migrantów, wędrujących fundamentalizmach, niestabilności powodowanej technologiami, wirusami, spekulacjami. Granice państw w wielu populistycznych opowieściach stały się barierą oddzielającą mityczny, bezpieczny świat od obcych… A jednak gospodarki państw wciąż zależne są od rynków finansowych, ich systemy zdrowia publicznego od poziomu innowacyjności globalnych koncernów, a bezpieczeństwo narodowe od ponadnarodowych porozumień. Opisuję problem przywództwa w świecie, w którym liderzy polityczni muszą brać pod uwagę problemy globalne, ale zależni są od bardzo lokalnych uwarunkowań i cykli wyborczych. Wnioski, które przynosi ta analiza nie są więc pokrzepiające. O ile dostrzegamy potencjał przywódczy na wielu poziomach relacji społecznych, rzadko zdarza się, że istotnie wpływa on na stan globalnych dóbr wspólnych, takich jak klimat, bioróżnorodność, czy pokój.
Książka zwraca więc uwagę na fakt, że globalni przywódcy, to nie tylko prezydenci państw, szefowie rządów czy banków centralnych. To również ludzie stojący na czele wielkich korporacji, organizacji pozarządowych, to dziennikarze, analitycy agencji ratingowych, blogerzy, aktywiści, naukowcy. Ich lista obejmuje zarówno Xi Jinpinga, jak i Gretę Thunberg, Nadię Murad czy Bono.
Czym jest tytułowa synergia?
To stan, w którym wysiłki wywiedzione ze współpracy na różnych poziomach oddziaływań przywódczych, dają efekt większy niż suma wkładów poszczególnych aktorów. W procesie decyzyjnym dotyczącym klimatu czy standardów ochrony oceanów, uczestniczą zarówno członkowie rządów, jak i szefowie instytucji międzynarodowych, liderzy korporacyjny, liderzy opinii i zwykli obywatele. Suma wszystkich tych wysiłków prowadzić może do synergii, która w efekcie wytworzy zmianę społeczną.
Kto jest adresatem tej pozycji?
Studenci i naukowcy zainteresowani globalizacją i stanem porządku międzynarodowego, ale również czytelnicy zainteresowani po prostu polityką międzynarodową. Książka prezentuje naturę sprawowania przywództwa w momencie historycznym, który jak żaden wcześniejszy wymaga współpracy, choć jednocześnie coraz bardziej definiowany jest w kategoriach konfliktu. Omawia wiele elementów globalnej układanki, które warunkują najważniejsze przemiany międzynarodowe, na przykład:
- rywalizację pomiędzy zachodem, a mocarstwami rozwijającymi się, próbując odpowiedzieć na pytanie czy zachodnie instytucje i ideologie mają coś do zaproponowania reszcie świata;
- wątek rozwoju globalnej klasy średniej. Skoro, w 2018, po raz pierwszy w historii świata większość jego mieszkańców przestała żyć w skrajnej biedzie, to dlaczego opowiadamy o współczesności jako o fali kryzysów?
- znaczenie technologii w polityce i kształtowaniu relacji globalnych odwołując się do najważniejszych wydarzeń polityki międzynarodowej ostatnich lat: Brexitu, zwycięstwa Donalda Trumpa w wyborach prezydenckich w 2016 roku, epidemii koronawirusa czy wojny w Ukrainie w 2022;
- zadania przywództwa globalnego – od ochrony globalnych dóbr publicznych, po kształtowanie wielkich opowieści na temat tego jaki jest świat i jaka w nim rola narodów czy jednostek.
Jak zrodził się pomysł, żeby przygotować “Global Political Leadership In Search of Synergy”? Jak długo trwała praca nad książką?
Książka prezentuje rezultaty moich badań nad przywództwem w środowisku międzynarodowym, które prowadzę od kilku lat. Punktem wyjścia do nich było szukanie przyczyn, dla których system zarzadzania globalnego stworzony po II wojnie światowej, znacząco rozwijany na przełomie XX i XXI wieku znalazł się w kryzysie. Przywództwo było jedną z odpowiedzi na pytanie o naturę tego kryzysu. O ile podejście instytucjonalne kładzie nacisk na tworzenie norm i regulacji, perspektywa badań nad przywództwem zwraca uwagę na to czy te normy są w istocie przestrzegane oraz czy i na ile, kodyfikujące je regulacje stanowią element globalnej gry o władzę.
Dlaczego kwestia światowego politycznego przywództwa była dotąd zaniedbywana w obrębie literatury naukowej dotyczącej stosunków międzynarodowych, cieszyła się zaś zainteresowaniem w innych dyscyplinach?
Studia nad przywództwem bardzo prężnie rozwijały się w ostatnim półwieczu w obszarze badań nad organizacją i zarządzaniem. Integracja ekonomiczna skłaniała do poszukiwań skuteczniejszych metod oddziaływania w biznesie. Modele przywództwa globalnego powstawały aby uchwycić zmiany w krajobrazie korporacyjnych wpływów i dostarczyć wiedzy o kształtowaniu oddziaływań w różnych kulturach i społeczeństwach. Moje badania są odpowiedzią na fakt, że nie tylko ponadnarodowe firmy, ale większość organizacji podlega wpływom globalizacji i wszystkie one potrzebują zrozumienia roli przywództwa w warunkach wielopoziomowej zmiany.
Czy jest coś na co warto zwrócić uwagę już na wstępnych etapach projektów badawczych, co może pomóc w ich finalizacji w formie książki?
Myślę, że warto prezentować swoje badania z przekonaniem, w stylu, który podkreśla ich wartość dla rozumienia współczesnego świata. Od kilku lat opisuję problematykę przywództwa w kilku kontekstach – od braku zaangażowania pokolenia millennialsów w instytucjonalną politykę, po kwestię przywództwa w budowaniu globalnej strategii ochrony mórz i oceanów. To bardzo różne wątki, które łączy jednak mechanizm społecznego oddziaływania, budowania warunków do współpracy. Myślę, że warto również przed podjęciem pracy nad monografią, która trwa przecież dwa-trzy lata, publikować fragmenty badań w formie artykułów i rozdziałów. To po pierwsze rozszerza perspektywę na stan debaty międzynarodowej w danym obszarze, a poza tym zwyczajnie poprawia pewność siebie badacza. Przekonanie, że ma się światu do powiedzenia coś ważnego.
Jak wygląda proces zgłaszania propozycji wydawniczej (book proposal)?
Pierwszy etap to wypełnienie formularza propozycji wydawniczej dostępnej na stronie internetowej wydawnictwa. Należy wybrać z listy redaktora prowadzącego, który zajmuje się publikacjami z naszej dziedziny i po prostu uzbroić się w cierpliwość. Kolejny etap to dwie rundy recenzji – samej koncepcji książki oraz pierwszego jej rozdziału. Jeśli większość recenzji jest pozytywna, nadchodzi czas na podpisanie umowy.
W opisie książki na stronie wydawnictwa znalazło się zaproszenie na Pani profil na Instagramie. Czy Pani zdaniem media społecznościowe sprawdzają się jako kanał do komunikowania nauki?
Uważam komunikację naukową za jeden z niezbędnych czynników w pracy badawczej. niezależnie od tego czy będą to media społecznościowe czy tradycyjne, naukowcy są zobowiązani pokazywać swoją pracę światu – jest ona przecież odpowiedzią na potrzeby społeczne. Wiele wątków prowadzonych przez mnie badań dotyczy przekształceń środowiska społecznego, które niejednokrotnie pogłębiają podziały i fragmentację społeczną. Zjawiska te przyczyniają się do szeroko diagnozowanej erozji procesów demokratycznych w państwach zachodnich, obejmują między innymi pogłębiającą się nieufność społeczną, zanikanie autorytetów w przestrzeni debaty publicznej, dezinformację, która rzutuje na niemożność porozumienia się. Uważam, że komunikacja naukowa, jest jednym z narzędzi, które może poprawić jakość dyskusji w przestrzeni publicznej. Aby tak się stało, ten naukowy wielogłos musi być wyraźnie słyszalny.
Rozmowę przeprowadziła dr Magdalena Modrzejewska